2 concrete vervolgstappen

1) Ontwikkeling van de eerste CLT in de Bijlmer

Een belangrijke volgende stap is het kapitaliseren op de resultaten van dit actieonderzoek door het momentum te behouden van een enthousiaste lokale gemeenschap én de opgedane kennis in praktijk te brengen door een daadwerkelijke CLT ontwikkeling te realiseren. CLT Bijlmer is hiervoor als advies-, kennis- en capaciteitsopbouw platform ingericht. Het heeft als doel om met nieuwe initiatieven in de Bijlmer, Amsterdam, Nederland en met het Europese CLT netwerk lessen te delen. CLT Bijlmer is een groeiend consortium, bestaande uit juristen, financiële instellingen, lokale stakeholders, experts op het gebied van gebiedsontwikkeling, duurzaamheid en circulaire economie en partijen uit de bouwkolom.

CLT Bijlmer is op zoek naar een (transformatie) locatie van zo’n 1500-5000 m2 in Zuidoost om dit concept voor een specifieke locatie uit te werken in samenwerking met relevante partners op gebied van beleid, financiering, duurzaamheid, planologie en stedelijke circulaire gebiedsontwikkeling. Ingezet wordt op een gemengd programma van zo'n 7.600m2 met gemengd wonen (60-90 units), een maatschappelijke programma van zo'n 500m2 (1-2 units) en sociaal-commercieel programma van zo'n 900m2 (10-15 units).

De CLT H-Buurt vereniging zet zich in om sociaal-economische emancipatie te bewerkstelligen. Ze streeft ernaar activiteiten en programmering met de buurt te organiseren om een waardevol, open en democratisch buurtplatform te zijn voor gebiedsontwikkeling.

Als de ontwikkelmogelijkheid geïdentificeerd is, maakt de CLT H-buurt vereniging met behulp van de CLT Bijlmer een concept plan en wordt een keuze gemaakt welk eigenaarschap model voor de woningen het meest passend is. Aspirant-bewoners, leden van de buurtvereniging, vormen een groep en gaan met hulp van de buurtvereniging en externe experts aan de slag met de ontwikkeling van de woningen.

2) Actieonderzoek Circulaire Economie

De koppeling met de circulaire economie, met nieuwe financieringsmodellen, eigendomsconstructies, en aandacht voor aspecten als lokale werkgelegenheid, waardebehoud en het sluiten van kringlopen, is een interessante onderzoeksrichting. Zeker in combinatie met de resultaten van het onderzoek van Metabolic naar een circulaire gebiedsontwikkeling van de H-Buurt. Hieronder volgt een korte uitleg van twee onderzoeksrichtingen.

CLT principes en Circulaire Gebiedsontwikkeling

Wat is de (potentiële) relatie tussen CLT en circulair bouwen/gebiedsontwikkeling? Bij een traditionele community land trust wordt het land uitgegeven onder voorwaarden dat het op de juiste manier wordt gebruikt. Bij agri zijn er voorwaarden op gebied van productiviteit en duurzaam landgebruik. Net als in de rest van Amsterdam, is voor de Bijlmer ook de ambitie op gebied van verduurzaming hoog. Juist bij een CLT kunnen bovenwettelijke kaders en eisen worden gesteld aan bouw, renovatie, of onderhoud: een circulaire CLT is een CLT die circulaire eisen en kaders stelt. Zo kan worden bepaald dat gebouwen bij renovatie alleen circulaire materialen gebruiken, tenzij niet anders mogelijk. Of dat materiaalpaspoorten voor alle bouwwerken en elementen en bouwproducten gemaakt dienen te worden. Waardering van woningen kunnen bijvoorbeeld mede worden bepaald aan de hand van een circulariteitsscore.

Nieuwe vormen van collectief eigendom en circulaire financieringsmodellen

Een stap verder dan circulaire kaders en eisen opnemen in het statuut van de CLT is het toepassen van CLT principes voor beheer en eigendom van zowel gebouwen als producten. Het vastleggen van eigendom (van een gebouw of object of product) in een trust, beheerd door professionals en aangestuurd door de community, kan leiden tot inkoopvoordelen en het maken van de juiste/duurzame keuzes. Een professionele ‘material trust’ is een organisatie die kennis kan opbouwen rondom circulair inkopen, marktonderzoek, contractering, hergebruik en nieuwe toepassingen, en life-cycle analyses. Daarnaast bieden herstel en onderhoudswerkzaamheden, gericht op levensduurverlenging, kansen voor lokale werkgelegenheid.

Denk aan collectieve inkoop van witgoed voor 100 huishoudens. Niet alleen kan in zulke hoeveelheden een betere prijs én kwaliteit worden afgedongen, maar ook kunnen afspraken met de aanbieder worden gemaakt over levensduur en onderhoud. Bij einde levensduur vervalt het eigendom van de materialen weer aan de trust, die processen inricht om de producten en materialen hoogwaardig te vermarkten, eventueel door afspraken te maken met de aanbieder.

In theorie zou dit, met de inkomsten van bewoners (zij ‘leasen’ de spullen) én de opbrengsten door verkoop/verwaarding aan einde levensduur, een revolverend fonds kunnen worden.

Dit gaat niet alleen over witgoed en andere ‘spullen’, maar ook zeker over vastgoed en systemen die nodig zijn voor verduurzaming van de panden (denk aan zonnepanelen, verwarmingsinstallaties, ventilatiesystemen, isolatiemaatregelen, deuren en kozijnen, of zelfs gevels of liften).

Verwachte resultaten

Met de kennis en het netwerk dat de afgelopen jaren is opgebouwd verwachten we de volgende resultaten na aanleiding van de te nemen vervolgstappen;

• Realisatie van ontwikkelproject waar stedelijke vernieuwing wordt gecombineerd met het vergroten van sociaal-economische emancipatie, participatie en eigenaarschap van buurtbewoners op de lange termijn - de eerste Community Land Trust in Nederland;

• Ontwikkeling van kennis en opschaalbare nieuwe juridische en financiële instrumenten om wonen toegankelijk te maken voor meer CLT initiatieven in Amsterdam; hierbij wordt aansluiting gezocht met beleid rondom Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) en wooncoöperaties;

• Ontwikkeling van perspectieven en kansen: hoe kunnen circulaire gebiedsontwikkeling en verduurzaming bijdragen aan de betaalbaarheid en hoe kunnen bewoners hierin een leidende rol in nemen;

• Informatie delen en ontwikkelen in het kader van het Europese Interreg programma “Sustainable Sustainable Housing for Inclusive & Cohesive Cities” en hiermee het Amsterdamse/nationale en Europese beleid én de financieringskansen versterken/synchroniseren .