Betaalbaar en inclusief leven DOOR het CLT model
Community Land Trust model
Er zijn grote plannen en ambities voor de Bijlmer om de vele problemen die het gebied heeft aan te pakken. Maar het mag niet ten koste gaan van de betaalbaarheid en de beschikbaarheid van woningen voor de groepen bewoners die de Bijlmer hun thuis noemen.
In dit kader is de afgelopen 2 jaar een actieonderzoek uitgevoerd naar de kansen voor de ontwikkeling van een Community Land Trust (CLT) in de Bijlmer. Een CLT is een door de gemeenschap bestuurde organisatie zonder winstoogmerk, die betaalbare woningen creëert en beheert voor mensen met een laag of bescheiden inkomen en buurtfaciliteiten ontwikkelt die de lokale gemeenschap ten goede komen.
CLT’s zijn open ledenorganisaties die gebruik maken van een alternatief ontwikkelmodel dat de belangen van bewoners en buurt, én het algemeen belang vertegenwoordigt. Het eigendom en beheer van de grond, woningen en buurtfaciliteiten is verankerd in de CLT organisatie, en door deze in gezamenlijk eigendom te nemen (als ‘commons’) en condities op te stellen die zorgen voor duurzaam en sociaal gebruik ervan.
Door een voortdurend antispeculatiebeding en terugkoopregeling op de woningen wordt betaalbaar wonen en leven vastgelegd, ook, juist, voor volgende generaties. Het biedt tegenwicht aan de commerciële vastgoedontwikkeling, stijgende grond- en huizenprijzen en het langzaam ‘wegdrukken’ van huishoudens met lage- en middeninkomens
Gemeenschappen over de hele wereld, in de meest uiteenlopende contexten, zetten het CLT model al ruim vijftig jaar in in om hun collectieve toekomst te verzekeren. De karakteristieke eigenschappen van de CLT werden in 1972 als eerste beschreven in het populaire boek “A new model for land tenure in America” en de recente mondiale ontwikkelingen zijn gepubliceerd in het boek "On common ground, International perspectives on Community Land Trust". Hier worden de drie aspecten van het CLT model gedefinieerd als zelforganisatie (Community); gedeelde eigenaarschap (Land); en beheer en exploitatie van vastgoed (Trust).
Hoe deze aspecten overlappen, interacteren en zijn georganiseerd, is per CLT context specifiek. Maar duidelijk is dat CLTs veelvuldig en met succes worden toegepast in o.a. de Verenigde Staten, en ook dichter bij huis in Europa zoals in landen als de UK, Frankrijk of België. In onderstaande animatie is de CLT verder uitgelegd en toegepast op de realiteit in Amsterdam;
CLT in Nederland
Hoewel het CLT model al jaren bestaat, en het wereldwijd, ook in Europa, veelvuldig wordt toegepast, is het nog een onbekend fenomeen in Nederland. CLT wordt in verschillende landen op verschillende wijzen toegepast. Uitgaande van de context in de Bijlmer en van specifiek de behoeften rondom wonen zijn de uitgangspunten voor de ontwikkeling van de eerste CLT in Nederland ontwikkeld tijdens verschillende werksessies met bewoners en met (internationale) experts op het gebied van gebiedsontwikkeling, juridisch en financierings vlak.
Wij zien CLT als een ‘bouwpakket’ met een aantal basisprincipes die een aanvulling vormen op andere bottom-up ontwikkelmodellen voor gebiedsontwikkeling, met betaalbare huisvesting voor lage en middeninkomens als doel. Bestaande ontwikkelmodellen die hiervoor worden ingezet zijn; wooncoöperaties (o.a. Actieprogramma Wooncoöperaties, Gemeente Amsterdam), sociale koopwoningen (voorbeeld; Betaalbare Koop Gemeente Zaanstad), maatschappelijk gebonden eigendom (Koopgarant, div partijen) of door middel van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (oa. zelfbouw kaveluitgifte Gemeente Amsterdam).
Een belangrijk verschil is dat bij CLT blijvend zeggenschap van de buurt een integraal onderdeel van het model is. CLT heeft dezelfde financiële haalbaarheid, organisatorische en juridische grondslag als de bestaande ontwikkelmodellen, echter de blijvende zeggenschap, en betaalbaarheid van de woningen wordt met bindende voorwaarden hieraan gekoppeld.
